खाेटाङ जिल्ला अस्पतालमा भाइरलका बिरामी बढे 

तराईमा चलेको पूर्वीय हावाबाट जाेगिन स्वास्थ्यकर्मीको सुझाव

डेट वर्षपछि जिल्ला अस्पताल विकास समिति मुगुले पायो अध्यक्ष 

जुम्लाका पर्यटकीय तथा धार्मिक स्थल मन्दिर र मष्टोमा मेला सुरू  

होमस्टे चलाउन सहरबाट गाउँ फर्किए युवा

न्युज कारखाना लमजुङ, ३१ साउन केही समय अगाडि सुनसान रहेका गाउँमा पर्यटक आगमन बढेपछि सिउरुङका गाउँले पुनः गाउँ फर्कन थालेका छन् । गाउँमा दैनिक आन्तरिक तथा बाह्य पर्यटकको चाप बढ्न थालेपछि पर्यटन व्यवसायकै निम्ति सहरबाट गाउँ फर्कनेको संख्या बढ्दै गएको छ । पर्यटकको चाप बढेकाले गाउँमै व्यवसाय गर्ने उद्देश्यले बेसीसहर छाडेर गाउँ फर्किएको सिउरुङकी श्रीमाया गुरुङले बताइन् । होमस्टे (घरबास) सञ्चालन गर्न गाउँ आएको उनको भनाइ छ । ‘सहरमा भन्दा गाउँमै बसेर मनग्य आम्दानी गर्ने लक्ष्य छ,’ उनले भनिन्, ‘सहरमा आम्दानी भन्दा खर्च बढी हुन्छ, बचत गर्नै मुस्किल, तर गाउँमा आम्दानीसँगै अन्य घरायसी काम पनि गर्न पाइन्छ, त्यसैले हामी गाउँमै फर्किएका हौं ।’  गाउँमा पर्यटकीय चहलपहल बढेपछि स्थानीयवासी निकै उत्साहित भएका छन्। पर्यटकलाई राम्रो सेवा र सुविधा दिनयहाँका १७ घरमा व्यवस्थित घरबास पूर्वाधार निर्माण भइसकेको छ । घरबास सञ्चालनका लागि गाउँ फर्किएकाहरू अहिले दैनिक गाउँमा आएका पाहुनाको स्वागत सत्कारमा व्यस्त हुन्छन् । तीमध्ये कतिपयले घरबासको मापदण्डबमोजिमका संरचना निर्माण गर्न थालेका छन् । सिउरुङमा सिजनको बेलामा दैनिक ३० जना हाराहारी पर्यटक आउन थालेको सिउरुङ पर्यटन विकास समितिका सचिव उमरबहादुर गुरुङले बताए । गाउँमा एकसाथ ८० जनासम्म पाहुनालाई राख्न सकिने उनको भनाइ छ । उनले भने, ‘जिल्लाका भन्दा बाहिरका विद्यालय तथा क्याम्पसका विद्यार्थी ठूलो समूहमा आउने गरेका छन्।’ दैनिक पर्यटकको चहलपहलले गाउँमै रमाइलो हुनेगरेको सिउरुङ फर्केका नन्दबहादुर गुरुङ बताउँछन् । ‘गाउँको हावापानी राम्रो छ, सामान्य मेहनत गरेर पनि मनग्य आम्दानी हुन्छ,’ उनले भने, ’दैनिक पर्यटकको आगमनले गाउँ नै सहर जस्तो भएको छ ।  पर्यटन व्यवसायकै निम्ति छोराछोरीलाई छात्रवासमा राखेर गाउँ फर्किएको सिउरुङकी चन्द्रकाशी गुरुङ बताउँछीन् । ‘बेसीसहर बस्दा खर्चमात्रै हुन्थ्यो, आम्दानी गर्न सकिन्न,’ उनले भने, ‘अहिले गाउँमा आएर घरबास सञ्चालन गरेपछि छोराछोरीलाई पढाउने खर्च जोहो भएको छ ।’ सिउरुङलाई २०६२ सालबाट पर्यटकीय गाउँ बनाउने अभियानमा गाउँले लागेका हुन्। समुद्री सतहदेखि १८५४ मिटर उचाइमा अवस्थित सिउरुङमा एक सय २० घर छन्। प्राकृतिक सुन्दरता, न्यानो आतिथ्य, गुरुङ संस्कृतिमा प्रख्यात सिउरुङ गाउँ जैविक विविधताले पनि उत्तिकै महत्वपूर्ण मानिन्छ ।  गाउँमा पुग्ने पाहुनालाई सामूहिक पाहुना घरमा राखेर सत्कार गर्नु, सोरठी, घाँटू, कृष्णचरित्र, लोकदोहोरी, रोधीलगायत परम्परागत नृत्य प्रस्तुत गर्नु सिउरुङवासीको चलन हो । स्थानीयवासीले गाउँमै उत्पादन गरेका मकै, धान, कोदो, भटमासलगायत हरियो सागसब्जी, गेडागुडी, गाउँमै पालिएका भेडा, खसी तथा कुखुराको मासु खुवाउने गर्छन् । स्थानीयवासीको स्वागत सत्कार र सम्मानले पर्यटकलाई लोभ्याउने गरेको छ । गुरुङ जातिको पुरानो संस्कृति तथा संस्कार जोगाइराख्न पनि यस्ता कार्यक्रम उपायोगी भएको छ । वृद्धवृद्धाले धान्दै आएका यस्ता कार्यक्रम पछिल्लो समय युवायुवतीले पनि सिको गर्दै आएका छन् । सिउरुङबाट मनास्लु, माछापुच्छ्रे, बौद्ध, लमजुङ, अन्नपूर्णलगायत हिमाल आँखैअगाडि देखिन्छन् । यहाँबाट सूर्योदयको दृश्य पनि हेर्न सकिन्छ ।  सदरमुकाम बेसीसहरदेखि सिउरुङ गाउँसम्म मोटर पुगेको छ । हिँडेर आउन नसक्नेका लागि मोटरबाटो निर्माणपछि सजिलो भएको छ । बेसीसहरदेखि करिब दुई घन्टा गाडीयात्रा पछि सिउरुङ पुग्न सकिन्छ । सिउरुङबाट थुर्जु-दुधपोखरी हुँदै कास्कीको पर्यटकीय गाउँ सिक्लेस-ताङतिङ जाने बाटोसमेत छ ।  सिउरुङ गाउँबाट कालाघिरिङ हुँदै अन्नपूर्णा पदयात्रा मार्गको च्याम्चे र नामुन भञ्ज्याङ हुँदै मनाङ पुग्ने दुईवटा बाटो छ । ती पदमार्ग मार्ग सञ्चालन हुनसके पर्यटकको बसाइँ लम्बाउन सकिन्छ । २०६५ सालबाट सिउरुङमा होमस्टे सुरु गरिएको हो । गाउँकै सामुन्ने ऐना जस्तैगरी देखिने मनास्लु हिमशृंखलामा पर्ने हिमालचुली, ङादीचुलीलगायतका हिमालले सिउरुङ गाउँको सुन्दरता थपेको छ । बेंसीसहरबाट पर्यटकका लागि सिउरुङ गाउँ होमस्टेमा पुग्नलाई २४ किलोमिटर जिपमा पार गर्नपर्छ ।   

जाने हैन त स्याबल पोखरी (फाेटाे फिचरसहित)

सम्झना कार्की/न्युज कारखाना  सिन्धुपाल्चोक, ३० साउन  प्रकृतिका सुन्दर वस्तु हेर्न कसलाई मन नलाग्ला र ? यस्ता वस्तुले मनलाई प्रफुल्ल बनाउने मात्रै होइन जीवनमा नयाँ रंग पनि भरिदिन्छ । दुःख पीडा भुलाउने त छदैछ मन शान्त र सुमधुर बनाउँछ ।  यस्तै, सुन्दर प्राकृतिक पर्यटकीय गन्तव्यमध्ये एक हो सिन्धुपाल्चोकको जुुगल गाउँपालिका–३ स्थित स्याबल, सत्य, न्याखर्क पोखरी । यहाँ पुग्ने जोसुकैले फर्कदा भिन्न महशुस गर्ने गरेको बताउँछन् ।  समुद्री सतहबाट ४२ सय मिटर उचाइमा रहेको स्याबल पोखरी, ४३ सय ६५ मिटरको सत्य(बौलाह) पोखरी, ४३ सय ६७ मिटर उचाईमा रहेको न्याखर्क पोखरी धार्मिक तीर्थस्थलका रुपमा समेत परिचित छ । विशेषगरी स्याबल प्राकृतिक सुन्दरताले सजिएको एक मनमोहक पोखरी हो । यो पोखरीको लम्बाई पाँच सय मिटर र चौडाई तीन सय मिटर छ । यो अण्डाकारमा फैलिएको छ ।    लामा गुरु निमा शेर्पाका अनुसार खर्कमा चर्न गएको चौरी एकाएक हराएपछि गोठालोहरूले चौरी खोज्ने क्रममा स्याबल पोखरी फेला पारेका हुन् । चौरीहरूले पोखरीको डिलको ढुंगामा दुध दिएको देखेपछि भगवान महादेव रहेको विश्वासमा पुजाआजा गर्न थालिएको थियो । उनका अनुसार आँखा चिम्लेर वरदान माग्दा गोठालाहरूको हातमा चौरीको भुत्ला हातमा परेको विश्वास छ । यसपछि चौरीको गोठ बड्न थालेको र आम्दानी पनि बढेको विश्वास गरियो ।  १३ पुस्तादेखि तेम्बाथान, दिपु, तेगाका स्थानीय जनै पूर्णिमाका दिन झाँक्रीसहित पुजा गर्न र वरदान माग्न स्यापल पोखरी पुग्ने गरेका छन् । धन माग्नेले धन, सन्तान माग्नेले सन्तान पाएको भन्दै स्यापल पोखरी महादेवप्रति स्थानीयको विश्वास बलियो छ ।  धार्मिक तथा सांस्कृतिक महत्व स्याबल पोखरीमा प्रत्येक बर्ष जनै पूर्णिमाका दिन मेला लाग्छ । जनै पूर्णिमाभन्दा दुई दिनअघि नै  विधि विधानका साथ तेम्बाथानबाट झाँक्रीसहित जात्राका लागि प्रस्थान गर्छन् । करिब पाँच घण्टाको ठाडो उकालो चड्दै सुपखर्कको चौरी गोठमा पुग्छन् । त्यहाँ रातभर नाचगान गरेपछि भोलिपल्ट लगभग पाँच घण्टाको उकालो हिँडेपछि स्याबल खर्कको गोठमा बास बस्न पुग्छन् । भोलिपल्ट एक दिन थकाई मारेपछि स्थानीयवासी जात्राको तयारीमा जुट्छन् । पोखरी जाँदा फोहोर नगर्ने, जाँड रक्सी र सुर्ती नखाई प्रवेश गर्नेमा स्थानीय एकमत हुन्छन् । जात्रामा पहिलोपटक सहभागी हुनेले तीन स्थानको देउरालीमा माने स्याल्गर थाप्नुपर्छ । जात्रामा स्याल्गर लिएर गए सजिलो हुने र मागेको वरदान पाउने स्थानीयको विश्वास छ । स्याबलमा महादेबको मन्दिर छ ।  ऐतिहासिक तथा पौराणिक मान्यता स्याबल पोखरी महादेवको मन्दिरमा पुजाआजा गरे धन, सुख, शान्ति र सन्तानप्राप्त हुने विश्वासले स्थानीयमाँझ लोकप्रिय छ । प्राकृतिक सुन्दरताले भरिपूर्ण भए पनि सडक पूर्वाधार अभावमा स्याबल पोखरी र मन्दिर चर्चामा छैन । स्थानीय युवाहरू अब यस धार्मिक र पर्यटकीय स्थलको प्रचार गर्ने प्रतिबद्धता जनाएका छन् । यहाँबाट उच्च हिमाली भेगका मनोरम दृश्य समेत अवलोकन गर्न सकिने भएकाले युवाहरूको विशेष रुचिमा पर्ने गरेको छ ।  जुगल–३ का तेम्बाथान, दिपु, तेगालगायत गन्तव्य पनि प्रचारप्रसार अभावमा ओझेलमा छन् । यहाँका सत्य (बौलाह)पोखरी, न्याखर्क पोखरीमा फाट्टफुट्ट पर्यटक पुगे पनि राष्ट्रिय अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा प्रचार हुन आवश्यक छ । तेम्बाथान, दिपु, तेगा विकटमा रहे पनि यहाँ पुगेपछि सबै खालका पीडा, दुःख बिर्साउँछ ।  प्रचुर पर्यटकीय सम्भावना सिंगो जुगल गाउँपालिका प्रशस्त पर्यटीकय सम्भावना बोकेको गन्तब्य हो । यहाँको प्राकृतिक सौन्दर्य तथा धार्मिक तथा साँस्कृतिक गतिविधिले पर्यटक तान्ने सम्भावना प्रचुर छ । तर यि पर्यटकीय उत्पादनलाई प्रचार प्रसार गर्न अवश्यक छ ।  गाउँपालिकामा रहेका प्राकृतिक पोखरी, सुन्दर चौर, भञ्ज्याङ, भीर र अग्ला पहाड, चरिरहेका चौरीहरूले वर्यटकलाई मन्त्रमुग्ध पार्नेछन् ।  कसरी पुग्ने ? सदरमुकाम चौताराबाट पहिलो दिन बलेफी जलविरे, जुगलकै कात्तिके, पाङ्गारपुसम्म बसमा जान सकिन्छ । काठमाडौंबाट जानेहरू पाङ्गारपुसम्म बस वा अन्य सवारी साधनमा जान सक्छन् ।  पाङ्गारपु पुगेपछि पैदलयात्रामार्फत दोस्रो दिन बोल्दे, गुम्बा, ल्हाक्याप भीर, नेसम खोलाहँुदै तेम्बाथानमा बास बस्न सकिन्छ । तेम्बाथानसम्म बाटो र खानपिनका लागि राम्रै व्यवस्था छ । तर, तेस्रो दिन तेम्बाथानदेखि अगाडि जंगलको बाटो भएकाले केही असहज हुनसक्छ । ठाउँठाउँमा गोठ तथा छाप्राहरू भेटिन्छन् । तेम्बाथानबाट सुपखर्क, देउराली हुँदै यि पोखरीमा पुग्न सकिन्छ । यहाँ स्याबल पोखरी मात्रै नभएर स्याबल पोखरीबाट एक घण्टा पैदलयात्रा पश्चात ४६ सय मिटर उचाईमा रहेको रहस्यमय सत्य (बौलाह) पोखरी, न्याखर्क (लामो) पोखरी पुग्न सकिन्छ । न्याखर्क, सत्य पोखरीमा पनि मनोकांक्षा पूरा हुने स्थानीय बताउँछन् । रहस्यम सत्य पोखरीको  ४२ सय मिटर उचाइमा रहेको स्यापल पोखरीबाट एक घण्टा उकालो र ओरालो हिँडेपछि सत्य पोखरी पुगिन्छ । स्थानीयले यो पोखरीलाई बौलाहा पोखरी समेत भन्छन् । मान्छेको आवाज सुन्नासाथबीचबाट पानीको फोका उम्लने र अचानक हुस्सु, कुहिरोले छोप्ने भएकाले यसलाई स्थानीयले रहस्यम र बौलाहा पोखरी भन्ने गरेका छन् । पोखरीले देखाउन चमत्कारले अझै पनि सत्य र देवताको अस्तित्व रहेको पुष्टि हुने स्थानीय भिमसेन कार्कीको बुझाइ छ । जुगल–३ का अध्यक्ष लक्ष्मण दोङ सबैको समन्वयमा पोखरीमा देखिने रहस्यबारे अध्ययन गर्ने बताए ।     

बोलबमले व्यस्त बन्यो हलेसी  

न्युज कारखाना  खोटाङ, २६ साउन  बोलबमका कारण खोटाङको त्रि–धार्मिकस्थल हलेसी चलायमान बनेको छ । साउनभर लाग्ने बोलबम मेलाको अवसरमा धार्मिक तथा पर्यटकीयस्थल हलेसी आन्तरिक तथा बाह्य दर्शनार्थीले व्यस्त बनेको हो । हलेसी तुवाचुङ नगरपालिका–७ महादेवस्थानमा पर्ने हलेसीमा साउन सुरु भएसँगै जल चढाउने दर्शनार्थीको भीड लाग्ने गरेको भए पनि हरेक सोमबारका दिन तीर्थयात्रीको घुइँचो लागिरहेको छ । कोभिड–१९ को महामारीले दुई वर्षसम्म सुनसान बनेको हलेसीमा बोलबमले ग्राहक बढ्दा व्यवसायी उत्साहित छन् ।  साउन सुरु भए यता हलेसीमा हरियो कपडा, चुरा र मेहन्दीमा सजिएका महिला तथा रातो गेरु रंगको पहिरनमा सजिएका पुरुष दर्शनार्थीको बाक्लो चहलपहल छ । साउनको तेस्रो सोसमबारसम्ममा करिब ४० देखि ५० हजार दर्शनार्थी हलेसी आएको अनुमान गरिएको हलेसी महादेवस्थान विकास समितिका कार्यालय सचिव सर्वधन बस्नेतले बताए । बोलबमको अवसरमा हलेसी आएका दर्शनार्थीका कारण साना तथा ठूला होटलहरु भरिएका छन् । होटेलमा कोठा नपाउँदा कतिपय दर्शनार्थी गाडीमै रात बिताउने गरेका छन् । पूजा सामग्रीको किनमेल बढेको छ । बोलबम मेलाले हलेसीको आर्थिक क्रियाकलापलाई चलायमान बनाएको छ ।  बिहान ४ बजे खुल्ने हलेसी मन्दीरमा दर्शनका लागि दर्शनार्थी राती दुई बजेदेखि नै लाइनमा उभिने गरेका छन् । दर्शनार्थीलाई मन्दिर प्रवेश गर्न र बाहिरिनका लागि सहज बनाउन डोरी टाँगेर ‘वान वे सिस्टम’ बनाइएको छ । भीड व्यवस्थापनका लागि प्रहरी र स्वयंसेवक परिचालन गरिएको हलेसी सूचना केन्द्रका प्रमुख सयन्द्र राईले बताए । किरात, हिन्दु र बौद्ध धर्मावलम्बीको आस्थाको केन्द्रकारुपमा रहेको हलेसीमा हरेक साउनको दोस्रो, तेस्रो र चौथो सोमबार थप दर्शनार्थीको भीड लाग्ने गरेको छ ।  दर्शनार्थी चार पांग्रे गाडी र मोटरसाइकल चढेर हलेसी आउने गरेका छन् । हलेसी र हलेसी ओहोरदोहोर गर्ने बाटोमा सामुहिकरुपमा ‘बोलबम’ उच्चारण गर्दै यात्रा गर्ने दर्शनार्थीको संख्या पनि उत्तिकै बाक्लो देखिन्छ । बोलबम मेलाको अवधिमा हलेसीमा जल चढाउनका लागि नेपालका सिराहा, सप्तरी, धनुषा, जनकपुर, झापा, विराटनगर, इलाम, भारतको सिक्किम, दार्जिलिङ, गान्तोक, भुटान, चीनको तिब्बतलगायतका ठाउँबाट दर्शनार्थी आउने गरेका छन् । विगतको तुलनामा मन्दिरमा भीडको व्यवस्थापन चुस्त देखिएको सिराहाबाट हलेसी आइपुगेका दर्शनार्थी धिरेन्द्र यादवले बताए ।  मनोकांक्षा पूरा हुने विश्वासमा हलेसीमा साउनको प्रत्येक सोमबार विभिन्न नदीबाट ल्याइएका जल चढाउने गरिन्छ । हलेसीमा देश तथा विदेशबाट आएका हिन्दु धर्मावलम्बीहरूले नुहाएर व्रत गर्दै महादेव, पार्वती र गणेशलाई नदीको जल चढाउने गरेका छन् । हलेसीमा विवाहित महिलाले आफ्नो श्रीमान्को दीर्घायु र परिवारको सुखसमृद्धिको कामना गर्दै र अविवाहिता महिलाले असल श्रीमान् पाउने कामना गर्दै पूजाअर्चना गर्ने प्रचलन रहिआएको छ । पवित्र जल तथा बेलपत्रले शिवको पूजाआराधना गरे आफ्नो मनोकामना पूरा हुने र सुखशान्ति मिल्ने विश्वास छ ।  स्थानीयका अनुसार हलेसीमा बोलबम मेला लाग्ने प्रचलन भने करिब दशकदेखि मात्र सुरु भएको हो । तराईबाट कटारी–घुर्मी हुँदै हलेसीसम्म आउने–जाने सडक बिस्तार भएपछि र पूर्वपश्चिम जोड्ने मध्यपहाडी लोकमार्ग विस्तार भएपछि हलेसीमा बोलबम मेला लाग्न थालेको हो ।  बराहपोखरीमा पनि मेला बोलबमको अवसरमा खोटाङकै धार्मिक तथा पर्यपटीयस्थल बराहपोखरीमा पनि दर्शनार्थीको भीड लागेको छ । बराहपोखरी गाउँपालिका–१ बराहपोखरीमा पर्ने बराहपोखरीमा पनि हरेक साउन महिनाभर बोलबम मेला लाग्ने गरेको छ । शंखेश्वरी महादेवको दर्शन गर्न, मेला भर्न, घुमफिर गर्न र चन्द्राकार बराहपोखरीको दृश्यावलोकनकालागि बराहपोखरी चर्चित छ । संसारमै दुर्लभ मानिने रातो माछा पाइने बराहपोखरीको पानीले स्नान गर्दा रोगव्याधि निको हुने तथा आफ्नो मनोकांक्षा पूरा हुने धार्मिक मान्यता छ ।

पर्यटन  प्रवर्द्धनका लागि दैलेखमा टिकटक प्रतियोगिता, उत्कृष्टलाई पुरस्कार

जितेन्द्र थापा/न्युज कारखाना सुर्खेत, २४ साउन   सिक्ने अभियानद्वारा संचालित प्रोजेक्ट ठुट्टेले दैलेखमा टिकटक प्रतियोगितको आयोजना गरेको छ । धार्मिक तथा पर्यटकीय रुपमा महत्वपुर्ण मानिने दैलेखको महाबुको उत्कृष्ट टिकटक बनाएर पर्यटन प्रवर्द्धनका लागि आयोजना गरेको हो । धार्मिक तथा पर्यटकीय रुपमा महत्वपूर्ण मानिने महाबुको उत्कृष्ट टिकटक भिडियो बनाएर पोष्ट गर्नेलाई आर्कषक पुरस्कारको समेत व्यवस्था गरेको प्रोजेक्ट ठुट्टेले जनाएको छ । टिकटक प्रतियोगितामा भाग लिने प्रतिस्पर्धीले टिकटक भिडियो पोष्ट गर्दा चारवटा हयाचटयाग महाबु अन टिकटक, प्रोजेक्ट ठुट्टे, एक्सपोलोर महाबु दैलेख अनिवार्य राख्नुपर्ने छ । नियम पूरा गरि पोष्ट भएको एक उत्कृष्ट भिडियो बनाउनेले तीन हजार तीन सय रुपैयाँ नगद, प्रोजेक्ट ठुट्टेको आकर्षक क्याप, विजेताको फोटो (फ्रेमसहित) पाउने आयोजकले जनाएको छ । भदौ २० गतेसम्म प्राप्त हुने भ्युज र लाइकको आधारमा विजेता घोषणा हुनेछ ।

अकबरे खुर्सानीमा आत्मनिर्भर घाम्राङ

बैतडीमा भूमि आयोग : सम्झौतामा स्थानीय तहहरुको वेवास्ता, जग्गाको आशामा वसेकाहरु निराश

तिलाका ३० विद्यालयले पाएनन् दिवा खाजा र सेनेटरी प्याडको रकम